Friday, October 18, 2013

bkaÈhdkqjkaf.a is;=ï im, l, foúhd

uejqïlrejl= úYajdi l< f,dj ;=< foúhka úiska Tyq tjd ;snqfKa l%slÜ .ikakg h' mqrd jir 30la u l%slÜ .eiQ" bkq;a jir 24la u wka;¾cd;sl msáfha ch fl,s keka jQ Tyq oeka ierfikafka l%slÜ rÕ uvf,ka iuq.kakg h' idudkH ñksil= f,i l%slÜ msáhg msúis fyf;u fï iuq.kakg ierfikafka bkaÈhdkqjkaf.a is;=ï im, l< foúhl= f,i h' Tyq iÑka rfïIa fgkavq,ald¾ h' .eUqre idys;Hhla" Bg u fkdfojeks b;sydihla ;snqK o bkaÈhdkqjkaf.a ùrhka ìysjkafka fnd,sjqvfhka ke;akï l%slÜ l%Svdfjks' fïjdhska uefjk iska;ála f,dalhg bkaÈhdkqfjda fnfyúka fmï n¢;s' ì,shk 1'2l ck;djla fjfik f,dj úYd,;u m%cd;ka;%jd§ rdcHfha l%slÜ lshkafka Wu;=jls' ghsï iÕrdj lshk mßÈ bkaÈhdkqjkag ;uka leu;s l%Svd 10la kï lrkak hehs lSfjd;a tfla isg wxl kjh olajdu lshfjkafka l%slÜ h' ta ú;rla fkdfõ oijeks l%Svdj kï lsÍug o Tjqka wfmdfydi;a jkq we;' kshu jpkfhka lshkjd kï bkaÈhdkqjkag l%slÜ wd.uls' ta wd.fï Ôjudk foúhd iÑka fgkavq,ald¾ h'

bkaÈhdkqjkag iÑka foúhl= jkafka wehs@1973 wfma%,a ui 24 jeksod Wm; ,nk iÑkaf.a" mshd urd;s NdIdj ms<sn| uydpd¾hjrhl= jk rfïIa fgkavq,ald¾ h' Tyqf.a ms‍%h;u ix.S;{hd jQ iÑka foaõ n¾uka g .re lsÍula jYfhka ish fojeks mq;%hdg iÑka hehs kï ;eîug rfïIa fgkavq,ald¾ lghq;= lf<a h' ix.S;{hl=f.a kula ;enqK o iÑka fhduq jQfha l%slÜ l%Svdjg h' b;d l=vd l, l%slÜ ms;a; w;g .;a iÑka foaYSh ;r.j, § by< oialï mEfõ h' 1988 j¾Ifha meje;s mdi,a l%slÜ ;r.hl § Tyq úfkdaoa lïí,s iuÕ tlaj ,l=Kq 664 jd¾;d .; iïnkaOhla o meje;aù h' úpdrlhkaf.a fkduo meiiqug ,laú‚' 1989 wka;¾cd;sl l%slÜ msáhg iÑka msúfikafka jhi wjqreÿ 16 l mdi,a isiqjl= jYfhks' 1983 f,dal l=i,dkh Èkd isáh o fï jk úg bkaÈhdj l%slÜ l%Svdfõ isáfha m%n, ;ekl fkdfõ' fcHIaGhka iuq.;a lKavdhug ia:djr l%Svlhka wjYH úh' iÑkaf.a ms;a; ta m%Yakhg ms<s;=re fokakg úh' 1990 § tx.,ka;hg tfrysj ´,aâg%e*¾âys§ Tyq ,nd.;a Y;lh bkaÈhdjg iÑkaf.a wkd.;h lshùug ,enQ fyd| wjia:djla úh' th t;kska kej;=fKa ke;' Tyq th È.ska È.gu w¨‍;a lf<ah'

fï iuÕ u 1991 § bkaÈhdj újD; wd¾Ól m%;sm;a;sh rgg y÷kajd ÿkafka h' tl /fhka rEmjdysks kd<sld ÿisï .Kkska werô‚' nyq cd;sl iud.ï rgg meñfKkakg úh' fï iud.ï ys jHdmdßl wjYH;d i|yd m%n, jdylhl= wjYH úh' iÑka fï w;ßka bÈßfhka u isáfha h' <dnd, l%Svlhl= ùu" fmkqu" ;dlaIKh iy b;d wiSre wjia:dj, § lKavdhu fjkqfjka /ialr .;a ,l=Kq Tiafia Tyq bkaÈhdkqjkag wdl¾IŒh pß;hla ù ;sì‚' fï ish,a, iumd; jQ l< foaaYSh iy úfoaYSh nyq cd;sl iud.ï ys wjYH;djg .e<fmk pß;hla Tyq flfrka Èiajkakg úh' ta wkqj l%slÜ j,g wu;r j fjf<| oekaùï" m%pdrl mqjre Tiafia fyf;u ñ,shk .Kkska uqo,a bmhS h' f*daíia iÕrdj f,dj by< u wdodhula ,nk l%Svlhka w;ßka 51 jekshd Tyq nj m%ldY lf<ah'

iÑka ñ,shkm;shl= ùfï jeo.;alu Tyqg muKla fkdfõ' Tyq tu.ska l%slÜ l%Svlhkag kj udj;la újD; lr ÿkafkah' tla w;lska iÑka msáh mqrd ukrï myrj,a .iñka fma%laIlhka mskùh' wfkla w;ska ;r.hla ;snqKd jqj;a ke;s jqj;a udOH yryd ck;djg ióm úh' th fld;rï m%n,ù o h;a ghsï iÕrdj m%ldY lrk mßÈ iEu ;;a;amrhlgu jrla Tyq oel .ekSug bkaÈhdkqjkag wjia:dj ,eì‚' fï w;r;=r iÑka wkq.ukh lrk msßia l%slÜ msáj," wka; ÿ.S ñksiqka fjfik uqvqlal=j, oel .ekSug yelsúh' iÑka flkl= jkakg isysk ujñka l%slÜ .ik ÿmam;a fmdfydi;a ieug l%slÜ hkq Okh bmehSug fyd| uÕla nj o iÑka fmkajd ÿkafka h' ta wkqj hñka miq mrïmrdjla o ìys úh' 1998ka miq bkaÈhdkq l%slÜ l%Svdfõ ìysjkafka tu hq.hhs' wo bka§h l%slÜ lKavdhu w;aú¢kafka tys m%;sM, h' Tjqka tlaÈk ;r. j¾.SlrKfha wxl tfla lKavdhu h' fgiaÜ iy úiaihs úiai ;r. j¾.SlrKfha wxl ;=k ysñlrf.k isà' 2011 j¾Ifha § bkaÈhdj wka;¾cd;sl tlaÈk f,dal Y+r;dj Èkd.;af;ah' tu lKavdhfï jeäu ,l=Kq ,dNshd jQfha iÑka fgkavq,ald¾ h' ;r.dj,sh wjidkfha bka§h l%Svlfhda iÑka j Tfidjd f.k msáh mqrd /f.k .shy'

—iÑka jir 21la mqrdjg u cd;sfha nr Tfidjdf.k .shd' oeka wms Tyqj wmf.a Wru;ska f.k hdhq;=hs˜ ;r.fhka miqj úrd;a flda,s lshd ;sì‚' bkaÈhdkqjkag iÑkaf.a ienE jákdlu oefkkafka tf,i h'



iÑka fgkavq,ald¾ fgiaÜ l%slÜ ;r. 198 lg l%Svd lr tys§ ,l=Kq 15837 la /ia lr.;af;a Y;l 51 iy w¾O Y;l 67la o iuÕ h' tlaÈk ;r. 463lg l%Svd l< Tyq ,l=Kq 18426 /ialr .;af;a Y;l 49 iy w¾O Y;l 96la iuÕsks' iÑkaf.a fï id¾:l;ajh kslïu kslï ,nd.;a;la fkdfõ' Tyqf.a id¾:l;ajhg lreKq /ila n,md ;snQ nj úpdrlhkaf.a u;hhs' l%Svlhl= jYfhka ;snQ ;dlaI‚l mßmQ¾K;ajh" oeä lemùu" ksis mqyqKqj" lKavdhï yeÕSu l%Svdfõ§ Tyqg jeo.;a úh' ta ish,a,g u jvd Tyq ;=< fyd| úkh .rel njla ;sì‚' Tyqf.a l%Svd fm!reIh ;=< th lemS fmks‚' lsisu Èkl úksiqrejl=" m%;sjd§ lKavdhul l%Svlhl= iuÕ msáfha § fyda l%Svd.drfha § Tyq .egqï we;s lr .;af;a ke;' iÑkaf.a ms;af;ka keÕ=‍Kq v%hsõ myrl" iaflfjhd¾ myrl /÷Kq iqkaor;ajh Tyq ish Ôú;hg o tla lr f.k ;snqfKa tfia h'

—iÑka mkaÿjg myr fok ;=re wms n,d bkakjd' fudlo wmsg Èkkak pdkaia tlla ;sfhk nj wms t;fldg oek.kakjd' Tyq oeù .sfhd;a wms rEmjdysksh jykjd' f.or bkafka ke;sj jevg .shd' fudlo ;jÿrg;a ch.%yKh wms;a iuÕ ke;s nj wms okakjd'˜ bka§h nyq;r ck;djg iÑka .ek ;snqfKa tjeks úYajdihls' ck;djf.a yoj;a j,ska .,d wd ta f.!rjhg wu;r fjk;a iïudk /ila o iÑkag ,eì‚' iqm%lg úiavka iÕrdj Y%Su;a fvdk,aâ n%eâuka f.ka miq f,dj ìys jQ úYsIag l%Svlhd iÑka f,i o m%ldY lf<ah' l%slÜ l%Svdfjka Ndr;h fjkqfjka l< fiajh ksid bkaÈhdfõ fndfyda .renqyquka ,eîug o fyf;u iu;a úh' bkaÈhdkq mqrjeishka i|yd msßkefuk by<u iïudkh jk Ndr; r;ak iïudkh" moau úN+IK iïudkh" bka§h jHjia:djg wkqj idys;H" l,d" úoHd" iudc fiajd Wfoid iqúfYaI fiajhla l< lS¾;su;a Ndr;Sh mq;%hka 12 fokl=g bka§h rdcH iNdfõ uka;%S moúhla ysñfõ' iÑkag o tu f.!rjh bl=;a jif¾ § msßkeñ‚' tys o úfYaIhla ;sì‚' wdKavq mlaIfha fhdackdjla u; ks;r.fhka m;ajQ l%Svlhd Tyq úh' tfuka u fyf;u m<uq l%slÜ l%Svlhd o úh' fï w;r ;j;a iqúfYaI iïudkhla o ;sfí' lsisod .=jka kshuqjl= fkdjQ Tyqg bkaÈhdkq .=jka yuqodfõ iïudk n,.K kdhl ;k;=rla o ms§ ;sfí'

2011 j¾Ifha meje;s l%slÜ f,dal l=i,dkh bkaÈhdj Èkd.kakdúg iuia; ;r.dj,sfha § iÑka ,l=Kq 482la /ialr .;af;ah' ta jk úg 38 yeúßÈ úfha miqjQj;a iÑka l%Svdfjka iuq.kakd ,l=Kla j;a fmfkkakg ;snqfKa ke;' tfy;a 2012 j¾Ih jk úg Tyq miqnd hk ,l=Kq fmkakqï lr ;sì‚' ta iuÕu iÑka yd iu iuj f,dalfha wjOdkh Èkd isá l%Svlhl= jQ ßlS fmdkaáka o l%Svdfjka iuq .;af;a h' tu jif¾ iema;eïnrfha § kjiS,ka;h iuÕ meje;s ;r.dj,sfha § iÑka b;d ÿ¾j, l%Svd rgdjla fmkakqï lf<a h' bksu ;=kl§u Tyqf.a ms;a; w;ßka ßx.= mkaÿj lvq,af,a jeÈ‚' fï ÿ¾j, ms;syrUh ksid —bkaÈhdkq úYaj l¾uhdg l=ula isÿù we;aoe˜hs ‘ghsïia T*a bkaähd’ mqj;am; m%Yak lf<a h' bka§h msf,a ysgmq kdhl fudfyduâ widre§ka m%ldY lf<a jhi;a iuÕ Tyq wr., lrñka isák njhs'

—l%slÜ l%Svlhl= jhig hdu;a iuÕ u mkaÿj m;s; jk ;ekg mdo f.khdu blaukska lrkak neß fjkjd' mkaÿfõ .uka uf.a fõ.h blaukska wiqjkafka kE˜ widre§ka lSfõh'

tfy;a bl=;a wfma%,a ui t<eô ish 40 jeks WmkaÈk W;aijfha § fgkavq,ald¾ lshd isáfha ;ud fyd| YÍr fhda.H;djlska isák neúka l%Svdfjka iuq fkd.kakd nj hs' flfia fj;;a ;j;a udi lsysmhla .sh ;ek fgkavq,ald¾ m%ldY lf<a ;ud ,nk ui meje;afjk fldfoõ - bkaÈhd l%slÜ .egqfuka miq msáhg iuqfok njhs' fï jk úg fgiaÜ l%slÜ ;r. 198la l%Svd lr we;s fgkavq,ald¾ fldfoõ lKavdhu iuÕ meje;afjk ;r. folu l%Svd l< fyd;a fgiaÜ ;r. 200lg iyNd.S jQ f,dj m<uq iy tlu l%Svlhd o jkq we;'
m%ldY ù we;s wdldrhg iÑka fkdjeïnrfha § l%slÜ msáfhka iuq .kakjd we;' tfy;a m%Yakh jkq we;af;a th fkdfõ' bka§h l%slÜ ms, wka;¾cd;slj m%n, ia:dkhlg meñfKk f;la Tyq oYl folla bka§h l%slÜ l%Svdfõ kex.=rulaj /§ isáfhah' ta ld,h ;=< iÑka ke;s l%slÜ bkaÈhdjg ;snqfKa ke;' tfy;a oeka tfia fkdfõ' ;reK l%Svlfhda /ila bkaÈhdj i;=j isà' ta wkqj bkaÈhdjg iÑkaf.ka f;dr Ôú;hla ;sfí' tfy;a l%slÜ j,ska f;dr Ôú;hla iÑkag ;sfío@

—uf.a Ôú;fha msß,d ;snqKq ySkhla jqfKa bkaÈhdj fjkqfjka l%slÜ l%Svdjhs' f.jqKq wjqreÿ 24 mqrdjgu uu Ôj;ajqfKa ta ySkh;a tlalhs'˜ —wjqreÿ 11 b|ka uu th l<d" ta ksid l%slÜ j,ska f;dr Ôú;hla .ek ug ys;d .kak wudrehs˜ ish iuq.ekSu ms<sn| woyia olajñka fgkavq,ald¾ m%ldY lf<ah'



u,sla pñkao O¾uj¾Ok